Sinds 1 januari 2024 is, naast de Omgevingswet, ook de nieuwe Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) ingegaan. Het doel van de Wkb is meer controle tijdens de bouw en daarmee een verbetering van de bouwkwaliteit.

In het Omgevingsloket(externe link) checkt u vooraf of uw bouwwerk onder de Wkb valt. Als uw bouwwerk onder de Wkb valt, moet u een kwaliteitsborger inschakelen. Een kwaliteitsborger is een onafhankelijke controleur. Uw aannemer of architect kan u hierbij helpen.

Wat doet de kwaliteitsborger?

Kwaliteitsborgers kijken mee van begin tot uitvoering van een bouwplan en controleren alle technische regels en kwaliteitseisen tijdens het bouwproces. Dit doen zij bij het ontwerp en op de bouwplaats. Dat geeft meer bescherming tegen bouwwerken die niet aan de bouweisen voldoen of fouten die anders te laat worden opgemerkt. En dat scheelt tijd en mogelijk extra kosten.

Wat verandert er?

De Omgevingswet knipt de bouwvergunning op in twee delen, namelijk een:

  1. Ruimtelijke bouwvergunning:
    Deze bouwvergunning gaat over de vraag of u op een bepaalde plek mag bouwen. Dat is vastgelegd in het Omgevingsplan. U kunt dit opzoeken in het Omgevingsloket.
  2. Technische bouwvergunning:
    Dit gaat over de vraag of uw bouwwerk voldoet aan de technische bouwregels en kwaliteitseisen. Eerder werd deze controle uitgevoerd door de gemeente. Onder de nieuwe Wkb is dit een taak van de onafhankelijke controleur (kwaliteitsborger). Deze controle moet u nu als plannenmaker zelf organiseren.

Gevolgklasse 1

De nieuwe wet geldt eerst alleen voor nieuwbouw die valt onder 'gevolgklasse 1'. Dit zijn  bouwactiviteiten waarvan de gevolgen bij fouten niet zo groot zijn. Vanaf 1 januari 2024 hoeft u niet langer voor alle nieuwbouw een technische bouwvergunning aan te vragen. Voor bijvoorbeeld een woonhuis, fietsbrug of eenvoudig bedrijfspand is een melding bij de gemeente genoeg. Wel moet u voor deze bouwactiviteiten een kwalteitsborger inschakelen.

Wanneer een kwaliteitsborger inschakelen?

  • U moet voor nieuwbouw die valt onder gevolgklasse 1 een kwaliteitsborger inschakelen. 
  • Vanaf 1 januari 2025 moet u ook een kwaliteitsborger inschakelen voor verbouwingen van bestaande gebouwen die vallen onder gevolgklasse 1.

Meer informatie en uitleg over de gevolgklassen en de Wkb voor het (ver)bouwen, vindt u op de pagina van de Rijksoverheid(externe link). Naast een algemene uitleg over de wet leest u wat een kwaliteitsborger doet, hoe u de technische vergunning moet aanvragen en wat u moet doen als uw bouwwerk klaar is.

Vergunning aanvragen of melding doen?

U kunt via het Omgevingsloket(externe link) zien of u een vergunning nodig hebt of een melding moet doen. Is dat het geval? Dan kunt u via het Omgevingsloket ook de vergunning aanvragen of de melding doen.

Er zijn de volgende soorten bouwactiviteiten:

  • Vergunningplichtige
  • Meldingsplichtige (Wkb, gevolgklasse 1)
  • Vergunningvrije

Via het Omgevingsloket(externe link) kunt u zien welke bouwactiviteit voor u van toepassing is. Valt uw plan onder de Wkb? Doe dan minimaal 4 weken voor de start van de bouw een melding bij de gemeente. 

Toetsen op bijzondere lokale omstandigheden en risico’s

Uw kwaliteitsborger stelt een borgingsplan op voor de melding. Hierin staat hoe risico's, zoals het niet voldoen aan bouwtechnische regels, kunnen worden voorkomen of verminderd. De kwaliteitsborger moet bij dit plan rekening houden met specifieke lokale omstandigheden. U (of uw kwaliteitsborger) kunt de kaarten en regels opvragen bij de gemeente via het contactformulier. Met behulp van deze kaarten en regels kan u of uw kwaliteitsborger de vooraf bekende lokale omstandigheden en risico’s onderzoeken. 

Wat gaat er later nog veranderen?

De Wkb wordt in stappen ingevoerd. Als eerste gaat de wet gelden voor bouwactiviteiten waarvan de gevolgen bij fouten niet zo groot zijn: 'gevolgklasse 1'. Na vijf jaar bepaalt de regering of de Wkb ook kan gaan gelden voor de rest van de bouwwerken. Dat zou dan om een uitbreiding naar gevolgklasse 2 en 3 gaan.

Wat valt er onder gevolgklasse 1?

In het Besluit bouwwerken leefomgeving is beschreven in welke gevallen nieuwbouw (vanaf 1 januari 24) of verbouw (vanaf 1 januari 2025) van bouwwerken onder gevolgklasse 1 valt:

  1. Vrijstaande eengezinswoningen, twee-onder-een-kapwoningen en rijtjeswoningen, inclusief eventuele garages en andere soorten aanbouwen. Voorwaarde is dat deze woningen op de grond staan en niet op een ander bouwwerk of op een andere woning worden gebouwd. Appartementen zijn dus uitgesloten van gevolgklasse 1. Ook woningen bedoeld voor kamergewijze verhuur, zoals studentenhuizen, en zorgwoningen vallen niet onder gevolgklasse 1.
  2. Woonboten en andere drijvende woningen.
  3. Vakantiehuisjes en andere vakantieverblijven die zelf op grond staan. Vakantieappartementen en hotels zijn uitgesloten.
  4. Bedrijfshallen en fabriekspanden van maximaal twee verdiepingen. Het gaat dan bijvoorbeeld om hallen bedoeld voor opslag of productie, inclusief een kantoor of kantine, magazijnen, kassen en dergelijke. Kantoorgebouwen en winkelpanden vallen niet onder gevolgklasse 1.
  5. Opslagruimten, magazijnen en andere bouwwerken vallend onder punt 4 van maximaal twee verdiepingen die gebouwd worden bij kantoren en winkels.
  6. Bruggen voor langzaam verkeer zoals fietsers en voetgangers, met een overspanning van maximaal 20 meter over wegen en spoor- en waterwegen. Worden de bruggen gebouwd over provinciale wegen of rijkswegen dan vallen ze niet over gevolgklasse 1.
  7. Overige bovengrondse bouwwerken die geen gebouw zijn, bedoeld voor wegen (geen viaducten en dergelijke), vaarwegen, stroomvoorziening als ze niet hoger is dan 20 meter. Denk aan kleine zendmasten, antennes, keermuren, walmuren, kademuren, gemalen of kleine windmolens. Waterkerende constructies (zoals stuwen en sluizen) vallen er niet onder.

Uitzonderingen

De hiervoor genoemde bouwwerken vallen niet onder gevolgklasse 1 als:

  • Het monumenten zijn. Dit geldt zowel voor rijksmonumenten als voor monumenten die door de gemeente of de provincie zijn aangewezen. Of een bepaald bouwwerk een monument is, kunt u vinden in het Rijksmonumentenregister(externe link) of u kunt dit navragen bij de gemeente.
  • Er een melding brandveilig gebruik verplicht is. Een melding brandveilig gebruik is bijvoorbeeld verplicht voor bedrijfspanden, bedoeld voor meer dan 150 personen.
  • Er in het bouwwerk milieubelastende activiteiten plaatsvinden waar een vergunning voor nodig is. In het Besluit ‘activiteiten leefomgeving’ staat of een vergunning nodig is.
  • Er een gelijkwaardige oplossing is toegepast voor de constructieve veiligheid of de brandveiligheid. Dit wil zeggen dat er een oplossing is gekozen die niet standaard in de bouwregelgeving wordt genoemd.
  • Er sprake is van NEN 6060 of NEN 6079 bij het bepalen van de gebruiksoppervlakte van een brandcompartiment.