Korenmolen Windlust
De fraaie historische korenmolen Windlust ligt midden in het centrum van Wassenaar. Het gewiekte bouwwerk is een echte blikvanger én windvanger. De stellingmolen, gebouwd op een achtkantige onderbouw, dateert van 1668 en is een van de oudste nog actieve molens in Nederland.
De Wassenaarse molenaar Carl Doeke Eisma heeft zich verdiept in de historie van molen Windlust. Hij schreef er het lezenswaardige boekje ‘De korenmolen van Wassenaar’ over, waarin hij het verhaal van de molen uit de doeken doet.
Al in archiefstukken uit 1406 wordt melding gemaakt van een korenmolen in Wassenaar. Deze voorganger van Windlust stond ongeveer op dezelfde locatie, zo blijkt uit oude kaarten. De molen lag destijds buiten het toenmalige dorp. Zo’n plek werd strategisch gekozen vanwege optimale windvang. Tegenwoordig ligt Windlust in het centrum van het dorp en is de molensloot ook allang geen sloot meer (deze is begin 20e eeuw gedempt). Maar omdat Windlust een stellingmolen is, torent de kap boven de bebouwing uit en vangen de wieken voldoende wind om te draaien en malen. Ook het windrecht garandeert dat het monument in werking kan blijven.
In 1668 kregen de toenmalige molenaars toestemming voor de bouw van een nieuwe korenmolen, welke ook in dat jaar is gemaakt. In de loop van de tijd wisselde de molen meerdere keren van eigenaar en uiteraard ook van molenaar. De korenmolen maalde het meel voor zowel bakkers als burgers uit Wassenaar. Op 4 mei 1821 is de molen verkocht aan Nicolaas Mansvelt. Deze verkoop luidde een periode in van 1821 tot 1961, waarin vier generaties Mansvelt als molenaar op Windlust hebben gewerkt. In de volksmond wordt de molen ook nu nog wel de ‘molen van Mansvelt’ genoemd. De naam Windlust lijkt overigens ook in het ‘Mansvelt-tijdperk’ te zijn ontstaan, maar precieze informatie over de naamgeving ontbreekt.
In veel boeken en publicaties staat vermeld dat de molen in 1861 door blikseminslag en brand verloren zou zijn gegaan. Uit nader archiefonderzoek door molenaar Eisma (o.a. bij de Leijdsche Courant en het archief van de familie Mansvelt) is gebleken dat hier sprake is geweest van een misverstand. Ja, de bliksem was ingeslagen en dat zorgde voor de nodige verwoesting, maar er was geen brand uitgebroken.
De industrialisatie en bijbehorende modernisering hebben uiteraard grote invloed gehad op het beroep van molenaar en de wijze waarop er graan werd gemalen. Eind jaren 50 was molenaar Mansvelt, net als vele andere molenaars, overgeschakeld op een maalderij met motoren op een locatie naast de molen. Aan een windgedreven korenmolen viel niet meer voldoende te verdienen. Windlust had zijn functie als maalderij verloren en diende nog als woning en opslag. Molenaar Eisma weet te vertellen dat er begin jaren 60 een geïnteresseerde Amerikaan een bod had gedaan op de molen, voor een bedrag van maar liefst 1 miljoen gulden. Deze bieder wilde de molen afbreken en in de VS herbouwen. Dat ging Mansvelt te ver, hij wilde dat Windlust voor Wassenaar behouden zou blijven. Uiteindelijk heeft de familie de molen verkocht aan de gemeente Wassenaar, voor een bedrag van 20.000 gulden; een zeer redelijke prijs.
Wassenaar is sinds begin 1962 eigenaar van Windlust. Vele jaren heeft de molen wel gedraaid, maar niet gemalen. Dat gebeurde pas in 1983, met molenaar Van der Veek. Dankzij de ligging aan de kust heeft het bouwwerk het flink te verduren. In de loop van de tijd is de molen dan ook al vele malen grondig gerestaureerd, zowel interieur als exterieur. Van vloeren en de maalstenen tot aan de kap met het wiekenkruis. Oorspronkelijk waren sommige delen van de molen van hout. Die zijn vervangen door gietijzer en daarna door staal. Soms heeft restauratie langere tijd voor stilstand van de molen gezorgd. De meest recente restauratie (2021-2022) was bedoeld om het steeds terugkerende vochtprobleem aan te pakken en de brandveiligheid te vergroten. Bovendien is er een nieuwe kleurstelling toegepast en zijn ook de roedes in het wiekenkruis opnieuw gestoken; bij doormeten bleek het metaal te dun.
Alle inwoners van Wassenaar én de gemeente zijn blij dat op 12 november de monumentale molen weer wordt geopend en na ruim 1,5 jaar stilstand weer in volle glorie kan draaien en malen.
Windlust is een stellingmolen. De ronde windgedreven korenmolen staat op een hoge achtkantige onderbouw met stelling. Dit achtkant van zo’n 6,5 meter is het oudste onderdeel van de constructie en dateert van 1668. De molen is destijds gebouwd buiten de bebouwing van het dorp Wassenaar, naast de Molensloot. De vlucht van de molen (tweemaal de wieklengte) is 25 meter.